Tygrzyk paskowany - Argiope bruennichi – to pająk z rodziny krzyżakowate (Araneidae). Jest bliskim krewnym znanego prawie wszystkim pająka krzyżaka. To jeden z największych i najładniejszych pająków w Polsce. Swoją nazwę zawdzięcza ubarwieniu odwłoka samicy, które przypomina futro tygrysa. Ciało tygrzyka zbudowane jest z głowotułowia i odwłoka. Na głowotułowiu znajdują się oczy i 6 par odnóży. Pierwsza para odnóży to szczękoczułki z gruczołami jadowymi. Druga para odnóży to nogogłaszczki na których u samca znajdują się narządy kopulacyjne. Pozostałe cztery pary to odnóża kroczne.
Tygrzyk paskowany - Argiope bruennichi
Pająk ten charakteryzuje się bardzo wyraźnym dymorfizmem płciowym. Ciało samicy tygrzyka paskowanego osiąga 25 mm długości. Jej głowotułów jest jednolicie srebrzysto-szary, gęsto pokryty delikatnymi srebrzystymi włoskami. Odwłok od strony grzbietowej pokrywają poprzecznie ułożone, czarne, żółte i białe paski, co upodabnia ją nieco do dużej osy. Po stronie brzusznej odwłok ubarwiony jest jednolicie ciemno z dwoma, podłużnie ułożonymi żółtymi pasami. Odnóża samicy są ciemnobrązowe lub czarne z żółtymi paskami. Natomiast samiec tygrzyka paskowanego jest zdecydowanie bardziej niepozorny, jego ciało osiąga do 6 mm długości. Samiec jest też mniej atrakcyjnie ubarwiony, jego wydłużony, srebrzysto szary odwłok pozbawiony jest kolorowych pasków, posiada jedynie podłużną szarą plamę na środku i kilka ciemnych kropek po bokach.
Gatunek ten przywędrował do Polski z południa Europy. Pierwotnie zamieszkiwał tereny leżące nad Morzem Śródziemnym, gdzie obserwowany był na szczególnie ciepłych stanowiskach. Jednak ponad sto lat temu rozpoczął ekspansję na wschód i północ. Cały czas rozszerza zasięg i wyraźnie zwiększa swoją liczebność. Do niedawna występował tylko w dwóch miejscach w Polsce - w Galicji i Wielkopolskim Parku Narodowym. Obecnie występuje na terenie całej Polski, w niektórych okolicach bywa bardzo liczny. Tygrzyk paskowany ma się u nas bardzo dobrze, o czym może świadczyć cały czas zwiększająca się populacja oraz coraz większe rozprzestrzenienie. Dlatego w 2011 roku rozporządzeniem Ministra Środowiska został usunięty z listy gatunków chronionych, na której znajdował się od 1995 roku.
W Polsce najczęściej spotykany jest na terenach porośniętych wysoką trawą, na których można rozpiąć sieć, zarówno suchych, jak i wilgotnych łąkach, ugorach, skrajach lasów, nad brzegami zbiorników wodnych, a nawet w miastach i przydomowych ogrodach, często występuje na krzewach owocowych. Ostatnio coraz częściej spotykany jest także w łanach zbóż. Tygrzyki preferują stanowiska dobrze nasłonecznione, na których występują duże owady stanowiące jego pokarm. W przeciwieństwie do innych gatunków pająków występujących w naszym kraju, potrafią występować w stosunkowo dużych zagęszczeniach. Możemy spotkać nawet 3 osobniki na 1 metrze kwadratowym. Inne gatunki pająków są raczej samotnikami i wolą żyć z dala od swoich pobratymców.
Tygrzyki paskowane to pająki sieciowe, żywią się owadami, które wpadają w ich sieci. Najczęściej są to muchy, koniki polne i motyle. Potrafi upolować też ważkę, osę lub pszczołę. Może im wystarczyć tylko jeden duży owad na tydzień.
Dużą, mocną, owalną sieć łowną budują najczęściej w niższych partiach roślinności, na wysokości kilkunastu centymetrów nad ziemią, bywa, że znajduje się ona wyżej. Budowa sieci zajmuje im niecałą godzinę. Sieć tygrzyka paskowanego jest bardzo charakterystyczna i łatwa do rozpoznania ze względu na wyróżniający je spośród innych pajęczych sieci znak. Tym znakiem jest biały, umieszczony w dolnej części pajęczyny, pionowy zygzakowaty szew utkany z nieco grubszych nici, czyli tzw. stabilimentum. Jedną z jego możliwych funkcji jest wzmocnienie i stabilizacja sieci.
W ciągu dnia czekają na zdobycz na środku swojej pajęczyny, z głową skierowaną w kierunku ziemi (do góry nogami). Kiedy poczują się zagrożone, uciekają z pajęczyny lub po prostu spadają w rosnące pod nią trawy, gdzie mogą się dobrze ukryć. Noc i niepogodę tygrzyki spędzają w różnego rodzaju ukryciach.
Kiedy w sieć wpadnie jakiś owad tygrzyk błyskawicznie oplata ofiarę pajęczyną aby ją unieruchomić i dopiero po tym kąsa ją zabójczym jadem i enzymami trawiennymi. Takie zachowanie wynika prawdopodobnie z tego, że jad nie działa natychmiastowo a duże owady, na które poluje ten pająk, szamocząc się, mogłyby zniszczyć sieć i się z niej oswobodzić. Kiedy enzymy trawienne zaczną rozkładać wnętrze owada tygrzyk przystępuje do posiłku. Przy czym nie zawsze robi to od razu. Czasami zostawia sobie tak owiniętą ofiarę na później.
Tygrzyk paskowany należy do pająków jadowitych, jednak działanie jego jadu nie zagraża zdrowiu człowieka. Pająk ten ma na tyle łagodne usposobienie, że jego ukąszenie jest bardzo mało prawdopodobne. Możliwe jest w zasadzie tylko wtedy, gdy pająk znajdzie się przypadkiem pod ubraniem, w nogawce lub rękawie i zostanie niechcący przyciśnięty do ciała. Jad tygrzyka paskowanego wywołuje podobne objawy jak jad osy lub pszczoły. Może pojawić się zaczerwienienie lub swędzenie, u niektórych osób może wystąpić opuchlizna i silniejszy ból w miejscu ukąszenia. Większe dolegliwości mogą pojawić się jedynie w przypadku alergii na ten jad.
W Polsce okres godów tygrzyka paskowanego wypada między lipcem a sierpniem. Samica oczekuje na partnera na sieci. Niewielkich rozmiarów samiec wysyła do samicy sygnały w postaci szarpnięć nici i ostrożnie zbliża się do niej. Jeśli ta jest gotowa do kopulacji, pozwala mu wślizgnąć się pod odwłok. Samce szybko dokonują zapłodnienia i czym prędzej próbują uciec, ponieważ gatunek ten, podobnie jak modliszki, charakteryzuje się kanibalizmem seksualnym. Około 80% samców po kopulacji a czasami nawet w czasie jej trwania, zostaje zjedzonych przez samice. To dodatkowe źródło białka i energii, które pozwoli jej na złożenie większej liczby jajek. Jesienią samica buduje z gęstego oprzędu jeden lub kilku kokonów i składa w nich jajeczka (w sumie 300-400 sztuk). Kokony mają barwę słomkowożółtą lub brązową, z ciemnymi, pionowymi paskami, kształtem przypominają dzbanuszek. Ich wielkość dochodzi do 22 mm długości i 18 mm szerokości. Umieszczone są zazwyczaj na spodniej stronie liścia trawy tuż nad ziemią. Oprzęd chroni jajeczka i młode pająki przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi oraz przed drapieżnikami i pasożytami. Po upływie miesiąca z jajeczek wylęgają się młode pajączki, które pozostaje w kokonie aż do wiosny. Samiczka opiekuje się kokonem do zimy. Dorosłe pająki nie przeżywają zimy, kiedy przychodzą pierwsze mrozy giną. W maju, jeśli warunki atmosferyczne są sprzyjające młode tygrzyki w ciągu kilku dni, małymi grupami opuszczają kokon. Urządzają sobie wtedy wiosenne babie lato. Rozpoczynają swoją powietrzną podróż. Przemieszczają się wraz z prądami powietrznymi przy pomocy wypuszczanej na wiatr pajęczej nitki. W ten sposób zasiedlają nowe tereny. Po skończonej podróży, budują swoja pierwsza sieć łowną.
Młode tygrzyki nie są tak kontrastowo ubarwione jak dorosłe. Na początku są srebrzysto-szare, bez kolorowych pasków na odwłoku i odnóżach. Wybarwiają się dopiero po pewnym czasie.
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Gromada: Pajęczaki (Arachnida)
Rząd: Pająki (Araneae)
Rodzina: Krzyżakowate (Araneidae)
Gatunek: Tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi)