Pszczolinka ruda (pszczolinka złocista, pszczolinka piaskowa) - Andrena fulva - to gatunek pszczoły należący do licznej rodziny pszczolinkowatych (Andreninae).
W Polsce po raz pierwszy zanotowano jej obecność na początku XX wieku w Wielkopolsce i na Pomorzu Zachodnim ale już w latach siedemdziesiątych tego wieku obserwowana była na terenie całego kraju. Pszczolinka ruda jest gatunkiem dość pospolitym w naszym kraju ale niezbyt licznym. Spotkać ją można od marca do początku czerwca w parkach, ogrodach, skrajach lasów, na terenach otwartych i murawach kserotermnicznych. Gatunek ten cechuje się dość dużymi zdolnościami adaptacyjnymi, dzięki czemu możemy ją spotkać również na terenach miejskich.
Pszczolinka ruda - Andrena fulva
Pszczolinka ruda charakteryzuje się wyraźnym dymorfizmem płciowym. Samica jest większa, długość jej ciała osiąga od 12 do 14 mm, a długość jej skrzydeł dochodzi do 10 mm. Jej głowa jest czarna. Grzbietowa strona ciała samicy porośnięta jest długimi włoskami o barwie od pomarańczowej do jaskrawo czerwonej. Na brzusznej stronie ciała włoski są czarne i o wiele krótsze. Na tylnej parze odnóży znajduje się pędzelek czarnych włosków służących do zbierania pyłku. Samiec jest nieznacznie mniejszy, długość jego ciała osiąga od 10 do 12 mm, a długość jego skrzydeł dochodzi do 8 mm. Grzbietowa strona ciała samca jest złocista i paskowana, zdecydowanie mniej jaskrawa niż samicy i pokryta krótszymi włoskami. Brzuszna strona ciała i nogi są czarne.
Gatunek ten odżywia się pyłkiem i nektarem kwiatów. Odwiedza różne kwiaty, szczególnie chętnie kwiaty porzeczek i agrestu. Jeden wylot po pokarm trwa około 60 minut, a maksymalne oddalenie od gniazda dochodzi do 250 metrów. Pszczolinka ruda nie produkuje miodu ale odgrywa bardzo ważną rolę jako owad zapylający rośliny uprawne.
Andrena fulva - Pszczolinka ruda
Pszczolinka ruda nie jest owadem społecznym (nie tworzy hierarchicznych kolonii), jest pszczołą samotnicą. Po zapłodnieniu każda samica wykopuje w ziemi własną norkę lub wraca do norki, w której się rozwijała i zimowała (wykonanej przez swoją matkę). W niewielkiej odległości może znajdować się wiele gniazd należących do innych samic. Wejście do norki otoczone jest niedużym kopczykiem ziemi wynoszonej w czasie drążenia korytarza. Długość tego tunelu może osiągać 50 cm, a jego średnica dochodzi do 1 cm. Na końcu tunelu samica tworzy boczne odnogi zakończone owalną komorą lęgową. Ściany komory samica pokrywa wydzieliną, z gruczołu znajdującego się w przewodzie pokarmowym. Wydzielina ta zabezpiecza komorę przed rozwojem mikroorganizmów i pomaga w utrzymaniu wilgotność odpowiedniej do rozwoju jaj i larw.
W komorach lęgowych samica gromadzi zapasy pyłku i nektaru kwiatowego, a następnie w każdej składa jedno jajo. Każdą komorę zamyka wydzieliną z przewodu pokarmowego, a wejście do norki zatyka korkiem ulepionym z ziemi. Z jaj wykluwają się larwy. Ich pokarmem jest otoczka jaj oraz pyłek i nektar kwiatowy, który zgromadziła w komorze lęgowej samica. Rozwój od jaja do osobnika dorosłego trwa około 3 miesięcy. Przeobrażenie ze stadium poczwarki do osobnika dorosłego dokonuje się jesienią. Dorosłe osobniki nie opuszczają jednak gniazda, przechodzą w stan hibernacji, w którym przetrwają zimę. Wiosną, gdy temperatura osiągnie odpowiedni poziom dorosłe pszczolinki opuszczają komory lęgowe i wydostają się z norki na powierzchnię. Samce opuszczają norki kilka dni wcześniej niż samice, żerują i rozpoczynają loty w poszukiwaniu samic. Po rójce samce giną a samice przystępują do budowy gniazda. Zajmuje im to 2 lub 3 tygodnie. Następnie składają jaja i kończą swój krótki żywot. W cyklu rozwojowym pszczolinki rudej występuje tylko jedno pokolenie w roku.
Największym zagrożeniem dla pszczolinek są pasożyty gniazdowe czyli kleptopasożyty. Do najgroźniejszych należą koczownice (Nomada spp.) - pszczoły z rodziny porobnicowatych (Anthophoidae), które pod nieobecność pszczolinki wkradają się do jej gniazda i składją w nim swojej jajeczka, tak jak robią to kukułki. Później larwy koczownic zjadają zapasy pyłku i nektaru kwiatowego, w konsekwencji czego larwy pszczolinek giną z głodu. Zagrożeniem są również bujanki (Bombylius spp.) - muchówki, które składją swoje jajka w pobliżu gniazda pszczolinki. Po wykluciu larwy bujanek najpierw dostają się do norki a następnie do komórek lęgowych, po czym zjadają zarówno zapasy pokarmu, jak i same larwy pszczolinki.
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Gromada: Owady (Insecta)
Rząd: Błonkoskrzydłe (Hymenoptera)
Rodzina: Pszczolinkowate (Andrenidae)
Gatunek: Pszczolinka ruda (Andrena fulva)